Horlama ve Uyku Apnesi

Halk arasında şöyle bir deyim vardır. “Gül tüm dünya seninle gülsün, horla ama yalnız uyu.”

Normal erişkinlerin % 45’i sıklıkla horlarken, %25’inde ise horlama devamlıdır. Horlama fazla kilolu erkeklerde daha fazla gözlenir ve yaş arttıkça sıklığı da artar. ABD’de horlamayı önlemek üzere icad edilmiş 300’den fazla alete patent verilmiştir. Bunların arasında ilginç olanlar da vardır. (Horlama en çok sırt üstü yatarken olduğu için, pijamaların arkasına dikilen cep içerisine tenis topu koymak ve bu sayede sırt üstü yatmayı önlemek bunlardan biridir.) Baş ve çene askıları, boyunluklar, ağıza ve buruna yerleştirilen aletler önerilmiş ama bunların hemen hepsi horlamanın önlenmesinde başarısız olmuştur. Hasta horladığında elektrikli bir uyaranla hastayı uyarma ve böylece horlamamaya alıştırma yöntemleri de denenmiştir. Ancak horlama tamamen kişinin kontrolü dışında olduğundan bu alet hastayı devamlı uyanık tutmaktan başka bir işe yaramamıştır.

Neden Horluyoruz?

Horultu sesi, ağız ve burun arka kısımlarındaki darlık yada tıkanıklıklarından oluşur. Bu bölge hava yolunun en yumuşak kısmıdır. Burada dil kökü, yumuşak damak ve küçük dil birleşirler. Solumun sırasında bu yapılar titreşerek horultu sesini oluştururlar. Horlama şikayeti olanlarda;

Adale gerginliği azalmış olabilir. Adalelerin yumuşaması sonucu ya dil arkaya doğru düşer veya üst solunum yolu dokuları solunum yolunun içine doğru sarkarak soluk yolunu daraltır. Bu hal alkol ve bazı uyku verici ilaçlar alındığında daha da artar.Bazı insanlarda ise derin uykuda adaleler gevşeyerek soluk yolunu daraltır

Boğazdaki dokular çok şişkin olabilir. İri bademcikler ve geniz etleri özellikle çocuklarda horlamaya neden olur. Fazla kilolu insanlarda boyun ve boğaz dokularıda iri olduğu için hava yolu daralır. Çok nadiren kistler ve tümörler hava yolunu tıkayarak horlamaya neden olur.

Yumuşak damak ve küçük dil uzamış olabilir. Uzun yumuşak damak burnun arkasındaki delikleri daraltarak hava geçmesini engeller ve küçük dil havanın akımı ile titreşir, horultu sesi oluşur. Küçük dil ne kadar uzamış ise horlama sesi de o kadar yüksek olur.

Burun deliklerinde tıkanıklık olabilir. Burun içinde tıkanıklık yapan her hangi bir neden havanın geçmesine engel olur. Burada oluşan negatif basınç hava yolunun yumuşak kısımlarında emilme ve sonunda horlamaya yol açar. Burun içinde allerjik nedenlerle veya burun bölgesindeki eğriliklerle oluşan tıkanıklıklar, horlamanın önemli nedenlerindendir.

Horlamak ciddi bir problem midir?         

Sosyal olarak evet. Aile düzenini bozabilir. Horlayan kişiyi diğer aile fertlerini gece uyutma-mak ve rahatsız etmiş olmaktan dolayı suçluluk duygusuna itebilir. Horlayanlar yolculuklarda istenmeyen oda arkadaşı durumuna düşerler. Tıbbi olarak da evet. Horultu kişinin uyku düzenini bozar. Ayrıca fazla horlayanlarda genç yaşta yüksek tansiyon problemi ortaya çıkabilir. Horlamanın daha ileri boyutu uyku apnesi sendromu denen hastalıktır. Bunda kişinin soluğu uyku sırasında belli periyodlarda durur. Bu soluk durma süreleri 10 saniyeden fazla ise veya daha kısa ancak saatte 7 veya daha fazla olursa bu ciddi bir problem demektir. Hekiminiz bu durumda sizi uyku laboratuvarına gönderebilir. Apne periyodları gecede 30 ila 300 kez tekrarlayabilir. Bu durumda hasta uykusunun yarısını soluksuz ve düşük kan oksijen seviyelerinde geçirir. Soluğun durması sırasında kalp hızlı çalışmak ve daha çok kanı pompalamak zorunda kalır. Bu durum kalp atışlarında düzensizliğe ve giderek kalp büyümesine yol açar.

Oksijen yetersizliği sonucunda hastanın adaleleri çok gerilir ve akciğerleri havalandırmaya çalışır. Ama çoğu kişi bunu farketmez. Bu durum uyku laboratuvarında saptanır. Uyku apneli hastalar uykularının ancak küçük bir kısmını gerçek dinlenmeyi sağlayan derin uyku fazında geçirirler. Uykuda iyi dinlenmedikleri için de sabah yorgun kalkarlar. Dolayısıyla günün herhangi bir saatinde işte veya araba kullanırken uyuyabilirler. Horlama ve bunun sonucu olarak gelişen apne ile ilgili hazırladığımız videoyu da izleyebilirsiniz. 

Horlama tedavi edilebilir mi?

Horlayanların büyük bir çoğunluğunun tedavisi mümkündür. Hafif derecede horlayanlar erişkinler için aşağıda önerilere uymak yarar sağlayabilir.

Adaleleri güçlendirmek için egzersiz ve zayıflama

Sakinleştirici, uyku verici ilaçlar kullanmak

Ağır yemeklerden en az 3 saat sonra yatmak

Çok fazla yorulmamak

Gerekiyorsa pijamanın arkasına bir cep dikip içine tenis topu koymak (sırt üstü yatmayı önler)

Yatağın başını 15-30 yukarı kaldırmak

Yatak, horlamayan birisi ile paylaşılıyorsa önce onun uyumasına izin vermek.

Her yatış pozisyonunda horlayanlar, yukarıdaki önerilerden daha fazlasına ihtiyaç duyarlar.

Horlama kişinin ve ailesinin yaşamını etkiler boyuta ulaşmışsa ve özellikle nefes almama periyodları varsa, bu kişilerin mutlaka tıbbi yardıma gereksinimleri vardır. Horlayan kişiye önce iyi bir KBB muayenesi yapmak burnunu, boğazını, yumuşak damak, küçük dil, gırtlak ve boynunu iyi değerlendirmek gereklidir.

Gerekli görülürse iyi bir uyku laboratuvarında uykuyu değerlendirip hastanın sağlığının, horlama nedeniyle nasıl etkilendiğini tesbit etmek gereklidir. Tedavi tanıya göre planlanır ve bazen burun bölme eğriliği düzeltmek, iri bademcik ve geniz etini almak gibi basit cerrahi müdahalelerle, bazen allerjiyi ve enfeksiyonu giderme ile kolayca sağlanabilir.

Yumuşak damak ve küçük dili çıkarıp boğazdan hava geçişini arttırıcı ameliyatlara gerek duyulabilir. Bu ameliyat hastada bademcik ameliyatı gibi bir hisse neden olur. Eğer bu ameliyat hasta için çok riskli ise veya başarılı olacağından kuşku duyuluyorsa ameliyat yerine pozitif hava basıncı veren CPAP denilen bir maske takılarak hastanın uyuması sağlanır.

Horlayan çocuklarda daha iyi bir KBB muayenesi gerekir. Genellikle bademcik ve geniz etlerinin alınması ile sorun çözülür. Unutmayınız ki horlamak solunum yolunun tıkanması demektir